Dopuszczalność zmian zawartej umowy - porównanie obowiązujących przepisów Pzp z przepisami Pzp z 2004 roku

Zmiana umowy w uchylonej ustawie z dnia 29.01.2004r. Prawo zamówień publicznych - dalej uPzp, została uregulowana w art. 144. Podkreślić należy, że ustawodawca w normatywnej części przepisu, co do zasady zawarł zakaz zmian postanowień zawartej umowy lub umowy ramowej w stosunku do treści oferty, na podstawie której wybrano wykonawcę. W dalszej części przepisu ustawodawca wskazał ustawowe przesłanki dopuszczalnej zmiany umowy. W związku z powyższym należy uznać, że w ograniczonym zakresie zmiana umowy na gruncie uchylonych przepisów Pzp była możliwa. W art. 144 ust. 1 pkt 1)-6) ustawodawca wskazał przesłanki dopuszczalności zmiany umowy, między innymi jeżeli takie zmiany zostały przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu lub SIWZ w postaci jednoznacznych postanowień umownych, które dotyczyć będą zakresu, zmiany wysokości wynagrodzenia, charakteru oraz warunków wprowadzenia takich zmian. Co do zasady na gruncie uchylonych przepisów zmiana umowy (aneksowanie umowy) musiała być zgodna z art. 144 ust. 1 pkt 1)-6) uPzp. Nie sposób także pominąć, że zgodnie z treścią art. 139 ust. 1 uPzp do zawartej umowy w sprawie zamówienia publicznego stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli przepisy ustawy uPzp nie stanowią inaczej. Podstawowym przepisem odnoszącym się do zawierania umów jest art. 3531 Kodeksu cywilnego, który określa i jednocześnie wyznacza granice swobody umów. W kontekście dopuszczalnej zmiany umowy należy dokonać analizy czy zmiana nie sprzeciwia się treści lub celowi stosunku, właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W ramach zamówień publicznych zasada swobody umów doznaje ograniczeń, bo zamawiający nie może swobodnie wybrać wykonawcy, tylko według określonych zasad po przeprowadzonej procedurze lub z jej wyłączeniem, jeżeli spełnione są ściśle obowiązujące przesłanki, bo to zamawiający określa zasady i warunki, na których chce zawrzeć umowę (częściowo mogą być zmodyfikowane podczas postępowania) i wreszcie zamawiający z wykonawcą nie może dowolnie zmienić zawartej umowy (patrz np. wyrok KIO 488/13 czy KIO/KD 42/20).

Zgodnie z ustawą z dnia 11.09.2019 r. Prawo zamówień publicznych - dalej nPzp, kwestia dopuszczalności zmian zawartej umowy została nieco inaczej uregulowana przez ustawodawcę, aczkolwiek trzeba przyznać, że same zasady zmiany zawartej umowy zostały podobne jak w uPzp. W nPzp ustawodawca wyszedł z podstawowego założenia, że istotna zmiana umowy wymaga przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia (art. 454 ust. 1 nPzp). Ustawodawca przed wprowadzeniem nPzp wyszedł ze słusznego założenia, że istniejąca linia orzecznicza potwierdza, że zmiana istotna umowy musi być badana w konkretnych okolicznościach zawartej umowy i jej przyszłej zmiany, bo może mieć wpływ na ograniczenie potencjalnej konkurencji i wpływ na udzielenie zamówień na danym rynku.