Jak określić krok po kroku warunki udziału w postępowaniu?

PZPgo: Czym są i czemu służą warunki udziału w postępowaniu?

Martyna Lubieniecka: Warunki udziału w postępowaniu określa zamawiający na etapie przygotowania postępowania. Ich celem jest to, by wybrał on wykonawcę, który ma doświadczenie w realizacji danego przedmiotu zamówienia, co gwarantuje jego prawidłowe wykonanie. Zamawiający musi dokonać analizy, jakie właściwości powinien mieć wykonawca, aby zrealizować konkretny przedmiot zamówienia. Wykonawca zaś, aby zostać dopuszczonym do udziału w postępowaniu, musi postawione przez zamawiającego warunki udziału spełnić.

Warunki udziału w postępowaniu dotyczą zatem właściwości i należy odróżnić je od kryteriów oceny ofert oraz od warunków zamówienia. Podlegają one ocenie w sposób „zero – jedynkowy”, na zasadzie „spełnia – nie spełnia” i mogą dotyczyć tylko właściwości wykonawcy, innymi słowy, zdolności do zrealizowania zamówienia.

Warto zapamiętać, że prawidłowo sformułowane warunki udziału w postępowaniu zabezpieczają interesy zamawiającego oraz stanowią narzędzie do weryfikacji wykonawców pod kątem zdolności do realizacji konkretnego zamówienia.

Jakie warunki udziału w postępowaniu zamawiający może postawić wykonawcom?

Należy pamiętać, że swoboda zamawiającego w określaniu treści warunków ograniczona jest osiągnięciem celu, jakim jest należyta realizacja zamówienia. Określając warunki udziału w postępowaniu, zamawiający musi zatem zachować swoistego rodzaju równowagę pomiędzy zapewnieniem konkurencji a ochroną swoich interesów poprzez wybór podmiotu gwarantującego należytą realizację zamówienia.

Zamawiający może postawić wykonawcom następujące warunki udziału w postępowaniu:

• zdolność do występowania w obrocie gospodarczym,

• posiadanie uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej,

• warunek dotyczący określonej sytuacji ekonomicznej lub finansowej,

• warunek dotyczący niezbędnego wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego.

Zamawiający nie musi określić wszystkich warunków udziału w postępowaniu. Każdorazowo musi się zastanowić, które warunki udziału w postępowaniu będą niezbędne do realizacji danego przedmiotu zamówienia. Czasem będzie to zdolność techniczna i finansowa, a czasem tylko zawodowa.

Co oznacza, że zamawiający określa warunki udziału w postępowaniu w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia?

Zamawiający ma uprawnienie do określenia warunków udziału w postępowaniu. Jeśli jednak zdecyduje się na ich określenie to musi ustanowić je w sposób jednoznaczny i precyzyjny, tak, by wszyscy wykonawcy zrozumieli je w ten sam sposób.

Warunek musi być także określony w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia, co oznacza, że musi być postawiony z uwzględnieniem charakteru zamówienia, ilości lub jego znaczenia oraz przeznaczenia.

Warunek proporcjonalny do przedmiotu zamówienia to warunek niezbędny do realizacji jego celu. Nieproporcjonalność warunku zachodzi wówczas, gdy równowaga zostanie zachwiana, powodując uniemożliwienie ubiegania się o udzielenie zamówienia wykonawcom mającym doświadczenie dające rękojmię prawidłowej realizacji danego zamówienia.

Minimalne poziomy zdolności to takie wartości, wielkości lub wymagania, które nie mogą utrudniać uczciwej konkurencji (umożliwiać ubieganie się o udzielenie zamówienia publicznego tylko jednemu wykonawcy lub wąskiemu gronu wykonawców, podczas gdy zamówienie mogliby należycie wykonać także inni wykonawcy). Należy odczytywać je także jako poziomy niezbędne do ochrony interesów zamawiającego, a jednocześnie zapewniające uczciwą konkurencję. Minimalny poziom wymagań postawionych przez zamawiającego nie powinien przy tym prowadzić do eliminacji z postępowania wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia.

Czego zamawiający może wymagać od wykonawcy w odniesieniu do warunku dotyczącego zdolności do występowania w obrocie gospodarczym i uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej?

Zdolność do występowania w obrocie gospodarczym oznacza, że zamawiający może postawić warunek dotyczący wpisania do jednego z rejestrów zawodowych i handlowych prowadzonych w kraju, w którym wykonawcy mają siedzibę lub miejsce zamieszkania. W przypadku Polski wpis do takiego rejestru stanowi, iż wykonawca prowadzi działalność gospodarczą.

Zamawiający może także postawić warunek dotyczący posiadania odpowiednich uprawnień, a także wymagać udowodnienia ich posiadania. Jeśli jednak zamawiający wymaga, by wykonawcy posiadali odpowiednie uprawnienia do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej to musi ustalić, jakie konkretne uprawnienia są wymagane do realizacji danego przedmiotu zamówienia.

W myśl art. 114 nowej ustawy PZP zamawiający może żądać w zakresie uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej:

• odpowiedniego zezwolenia, licencji, koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej,

• odpowiedniego zezwolenia, licencji, koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej, jeżeli ich posiadanie jest niezbędne do świadczenia określonych usług w kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania,

• statusu członka danej organizacji, jeżeli członkostwo w tej organizacji jest niezbędne do świadczenia określonych usług w kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania.

Czego zamawiający może wymagać od wykonawcy w ramach warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej lub finansowej oraz zdolności zawodowej i technicznej?

Ocena sytuacji ekonomicznej czy finansowej wykonawców ma na celu weryfikację, czy wykonawca będzie w stanie ponieść koszty realizacji zamówienia do czasu pierwszej płatności od zamawiającego czy też zapłaty wynagrodzenia.

W celu badania sytuacji ekonomicznej i finansowej zamawiający może wymagać od wykonawców w szczególności :

• posiadania określonych minimalnych rocznych przychodów, w tym określonych minimalnych rocznych przychodów w zakresie działalności objętej zamówieniem,

• przedstawienia informacji na temat rocznych sprawozdań finansowych wykazujących w szczególności stosunek aktywów do zobowiązań,

• posiadania przez wykonawcę odpowiedniego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,

• posiadania przez wykonawcę określonej zdolności kredytowej lub środków finansowych.

Aby zbadać zdolność techniczną lub zawodową wykonawcy zamawiający może postawić warunki dotyczące niezbędnego wykształcenia, doświadczenia, kwalifikacji zawodowych, potencjału technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia.

Zamawiający w ramach tego warunku może badać także osoby, które zostaną skierowane przez wykonawcę do realizacji zamówienia. Weryfikowanie doświadczenia osób, które będą realizować zamówienie to wyznacznik zdolności zawodowej wykonawcy. Natomiast weryfikując potencjał techniczny, zamawiający może żądać od wykonawcy dysponowania odpowiednim sprzętem, który jest niezbędny do realizacji zamówienia.

Jak określać warunki udziału w postępowaniu, jeżeli o zamówienie ubiegają się wykonawcy składający ofertę wspólną?

Zamawiający ma prawo do ustanowienia szczególnego sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia, czyli tak zwanego „konsorcjum”. Jest to wyjątek od zasady, zgodnie z którą wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia należy traktować jako jednego wykonawcę.

Ustanowienie tego szczególnego sposobu jest możliwe tylko wtedy, gdy zamawiający wykaże, że ograniczenia, które narzucił wykonawcom wspólnie ubiegającym się o udzielenie zamówienia, są uzasadnione charakterem zamówienia i nie naruszają zasady proporcjonalności.

Jeśli zamawiający ustanowi warunek dotyczący uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, to będzie on spełniony nawet wówczas, gdy tylko jeden z konsorcjantów posiada takie uprawnienia. Konsorcjant, który posiada takie uprawnienia, będzie jednocześnie zobligowany do zrealizowania tego zakresu zamówienia, którego dotyczą uprawnienia.

W odniesieniu do wykształcenia, kwalifikacji czy doświadczenia wykonawców – wystarczające jest, by ową zdolność mieli tylko niektórzy z konsorcjantów. Co jednak znów bardzo istotne: konsorcjant jest zobowiązany do tego, by wykonać osobiście zakres zamówienia, co do którego wymagane było konkretne wykształcenie, kwalifikacje zawodowe czy doświadczenie, a którym to doświadczeniem legitymuje się właśnie ten konsorcjant.

W jaki sposób wykonawca może skorzystać z udostępnienia zasobów innego podmiotu?

Wykonawca może polegać na potencjale podmiotów trzecich, chcąc spełnić warunki udziału w postępowaniu lub zyskać większą liczbę punktów w kryteriach selekcji. Poleganie na potencjale podmiotów trzecich może nastąpić w stosownych sytuacjach oraz w odniesieniu do konkretnego zamówienia i jego części.

Wykonawca, który będzie polegał na zdolnościach podmiotu udostępniającego zasoby, musi zamawiającemu udowodnić, że rzeczywiście będzie tymi zasobami dysponował. Może w tym celu złożyć zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby lub jakiś inny podmiotowy środek dowodowy.

Zobowiązanie podmiotu trzeciego ma gwarantować rzeczywisty dostęp do zasobów. Musi także zawierać minimalne elementy, takie jak:

• zakres zasobów podmiotu udostępniającego zasoby dostępnych wykonawcy,

• sposób i okres udostępnienia wykonawcy i wykorzystania przez niego zasobów podmiotu udostępniającego te zasoby,

• informacje, czy i w jakim zakresie podmiot udostępniający zasoby zrealizuje roboty budowlane lub usługi, których wskazane zdolności dotyczą.

Dziękujemy za rozmowę.